Grada Kilomba, geboren in Lissabon en van West-Afrikaanse herkomst, is een Portugese kunstenaar en schrijver. Haar oeuvre is geworteld in herinnering, trauma, gender en postkolonialisme, en bevraagt concepten van kennis, macht en geweld. Kilomba werd sterk beïnvloed door het werk van Frantz Fanon en studeerde klinische psychologie en psychoanalyse aan het Instituto de Psicologia Aplicada (ISPA). Als psycholoog werkte zij in Portugal met door oorlog getraumatiseerde personen uit Angola en Mozambique. Ook initieerde zij meerdere artistieke en therapeutische projecten rondom trauma en herinnering.
Grada Kilomba ontving een stipendium van de Heinrich Böll Stichting om te werken aan haar PhD, voltooid aan de Freie Universität Berlin (2008), waar ze tevens als gastdocent werkzaam was. Ze schreef en publiceerde fictie voor ze haar artistieke praktijk uitbreidde met performance, tekstvoordracht, video, fotografie en installatie. Kilomba vertaalt op subversieve wijze tekst naar beeld, beweging en installaties door aan haar kritische teksten een lichaam, stem en vorm te geven.
Kilomba’s werk was te zien in grote internationale tentoonstellingen zoals La Biennale de Lubumbashi VI; de 10e Berlin Biennale; Documenta 14, Kassel; en de 32. Bienal de São Paulo. Een selectie van solo- en groepsexposities omvat o.a. de Pinacoteca de São Paulo; Kadist Art Foundation, Parijs; MAAT-Museum of Art, Architecture and Technology, Lissabon; Bozar Museum, Brussel; en Castello di Rivoli Museo d’Arte Contemporanea, Rivoli-Turijn. Kilomba doceerde aan meerdere internationale universiteiten en was enkele jaren lang gastkunstenaar in het Maxim Gorki Theater in Berlijn, waar ze Kosmos 2 ontwikkelde: een politieke interventie met gevluchte kunstenaars. Ze is auteur van het veelgeprezen Plantation Memories (Unrast, 2008), een verzameling episodes over alledaags racisme in de vorm van korte psychoanalytische verhalen. Samen met Manuel Borja-Villel, Diane Lima en Hélio Menezes is zij curator van de 35e Bienal de São Paulo (2023).
18 Verses (2021-2022)
Verkoold hout, bladgoud, textiel en geluid
Variabele afmetingen
18 Verses is gebaseerd op een gedicht van de kunstenaar dat verleden, heden en toekomst samenbrengt. Het werk wijst op de herhaling van systemisch racisme via de verwijzing naar boten die in de slavenhandel werden gebruikt, en meer recentelijk in migratie via de Middellandse Zee.
In ons tijdperk van melancholiek posthumanisme schetst Grada Kilomba de noodzaak om met kunst de contouren van een nieuw, niet-digitaal klimaat te schetsen: om de menselijke conditie te verkennen en tegelijk nieuwe kosmologische inzichten te creëren, gebaseerd op overeenkomsten tussen de menselijke en de niet-menselijke natuurlijke wereld.
— Carolyn Christov-Bakargiev